| Cách châm cứu điều trị rối loạn tiền đình

Chóng mặt, loạng choạng, quay cuồng, ù tai…

Nhiều người gọi tên chung những biểu hiện ấy là “rối loạn tiền đình”. Nhưng thực chất, đây không phải là một bệnh lý cụ thể mà là một hội chứng phức tạp, dễ tái phát, dễ bị nhầm lẫn với suy nhược thần kinh, huyết áp thấp hay thiểu năng tuần hoàn não.

[Tag] Rối loạn tiền đình khiến nhiều người mệt mỏi

Trong y học hiện đại, rối loạn tiền đình thường được điều trị bằng thuốc tăng tuần hoàn não, an thần nhẹ hoặc luyện tập phục hồi chức năng. Tuy nhiên, nhiều người bệnh vẫn phải sống chung với các cơn chóng mặt và mất thăng bằng kéo dài.

Đông y tiếp cận hội chứng này theo một hướng khác: trị liệu không chỉ để giảm triệu chứng - mà còn điều hòa khí huyết, dưỡng tạng phủ, ổn định từ gốc. Trong đó, châm cứu là phương pháp trọng yếu, giúp khai thông kinh lạc, phục hồi trạng thái cân bằng trong cơ thể.

Đông y lý giải về rối loạn tiền đình

Trong y học cổ truyền, không có thuật ngữ “tiền đình” như trong y học hiện đại. Tuy nhiên, các biểu hiện như hoa mắt, chóng mặt, choáng váng, đầu nặng, mất thăng bằng… được mô tả dưới các chứng: huyễn vựng (眩暈) và đầu thống (頭痛).

Nguyên nhân sâu xa thường quy về rối loạn ở các tạng Can, Thận và Tỳ:

• Can dương thượng cang: Do cảm xúc uất ức, giận dữ kéo dài khiến can khí uất kết, hóa nhiệt - can dương bốc lên gây chóng mặt, đau đầu, cáu gắt, mất ngủ.
• Thận tinh hư tổn: Người cao tuổi, người làm việc quá sức khiến thận âm hư, tinh huyết suy - tủy hải không đầy đủ, gây hoa mắt, trí nhớ giảm, tai ù, chân tay yếu.
• Đàm trọc nội sinh: Ăn uống thất điều, tỳ yếu, sinh đàm - đàm trọc nghẽn lại thanh khiếu (não bộ), gây cảm giác đầu nặng, mất phương hướng.
• Khí huyết hư suy: Người thể trạng yếu, suy nhược lâu ngày, sau ốm hoặc phụ nữ sau sinh, kinh nguyệt thất thường - khí không sinh huyết, huyết không dưỡng não.

Đông y vì vậy không chỉ xem triệu chứng chóng mặt là vấn đề của “não” mà là hậu quả của một chuỗi mất cân bằng khí huyết - âm dương - tạng phủ trong toàn cơ thể.

Tác dụng của châm cứu cho người bị rối loạn tiền đình?

Với người rối loạn tiền đình, cảm giác chóng mặt, choáng váng, mất thăng bằng thường đến bất ngờ, khiến cuộc sống trở nên chật vật. Châm cứu - một phương pháp trị liệu cổ truyền - có thể hỗ trợ cải thiện tình trạng này theo nhiều hướng:

Giúp máu huyết lưu thông lên não đều hơn

Châm vào các huyệt đạo ở vùng đầu, cổ, vai sẽ giúp giãn cơ, đả thông mạch máu, giảm hiện tượng thiếu máu lên não - nguyên nhân phổ biến khiến đầu quay, mắt hoa, tai ù.

Làm dịu thần kinh, giảm lo âu 

Nhiều người bị rối loạn tiền đình cũng gặp phải cảm giác bồn chồn, mất ngủ, dễ cáu. Châm cứu có thể giúp hệ thần kinh được thư giãn, nhịp tim ổn định, tinh thần nhẹ nhõm hơn.

Giảm cảm giác buồn nôn, chóng mặt khi thay đổi tư thế

Nhờ điều hòa hoạt động của dạ dày, hệ tiêu hóa, châm cứu cũng giúp hạn chế những cơn nôn ói, choáng váng khi bạn vừa đứng dậy, cúi xuống hay quay đầu đột ngột.

Giúp cơ thể phục hồi thể lực, ít mỏi mệt hơn

Với những người đã bị nhiều đợt chóng mặt kéo dài, cơ thể dễ rơi vào trạng thái suy kiệt, ăn uống kém, ngủ không sâu. Châm cứu hỗ trợ hồi phục toàn thân, nâng đỡ sức khỏe từ gốc.

Châm cứu không chỉ giúp cải thiện các cơn chóng mặt cấp tính mà còn hỗ trợ ổn định thể trạng, ngừa tái phát, đặc biệt khi kết hợp với ăn uống điều độ và chăm sóc phù hợp tại nhà.

Phác đồ châm cứu trị rối loạn tiền đình thường dùng

Trong Y học cổ truyền, phác đồ châm cứu không áp dụng cứng nhắc mà sẽ được điều chỉnh linh hoạt theo thể trạng, căn nguyên bệnh lý và cơ địa của từng người. Tuy nhiên, một số nhóm huyệt thường được sử dụng trong trị liệu rối loạn tiền đình bao gồm:

Nhóm huyệt vùng đầu và cổ

• Bách hội (trên đỉnh đầu): giúp điều khí, nâng dương, thông thoáng vùng đầu, giảm chóng mặt, hoa mắt.
• Phong trì (sau gáy): thường dùng để giải uất, khai khiếu, trị các chứng ù tai, đau đầu, rối loạn thăng bằng.
• Á môn, Phong phủ: hỗ trợ điều hòa khí huyết vùng cổ - não, rất hữu ích trong các trường hợp máu lưu thông kém.

Nhóm huyệt vùng lưng - vai - chi trên

• Thiên trụ, Kiên tỉnh, Hợp cốc: làm giãn cơ, khai thông kinh lạc, giảm căng cứng vai gáy - yếu tố góp phần gây hoa mắt, chóng mặt.
• Nội quan, Thái khê: giúp an thần, ổn định tim mạch, hỗ trợ điều hòa khí huyết toàn thân.

Huyệt toàn thân điều hòa tạng phủ

• Túc tam lý: kiện Tỳ Vị, bổ khí, tăng cường sức đề kháng.
• Can du, Tỳ du, Thận du: giúp bổ Can, kiện Tỳ, ích Thận, hỗ trợ điều trị tận gốc rối loạn tiền đình do rối loạn chức năng tạng phủ.

Ngoài châm cứu bằng kim, có thể kết hợp thêm:

• Điện châm: để tăng tác động vào huyệt đạo, phù hợp người có triệu chứng rõ rệt.
• Cứu ngải: để làm ấm kinh lạc, bổ dương khí, giúp người thể hàn, cơ thể suy nhược phục hồi tốt hơn.
• Xoa bóp, bấm huyệt vùng cổ vai gáy: giảm chèn ép thần kinh và mạch máu, hỗ trợ tăng hiệu quả trị liệu.

Mỗi người sẽ cần lượng huyệt, thời gian lưu kim và số buổi điều trị khác nhau. Vì vậy, nên được chẩn mạch, thăm khám kỹ lưỡng tại cơ sở uy tín để có phác đồ phù hợp, an toàn và hiệu quả.

Những lưu ý chăm sóc khác khi châm cứu

Châm cứu là phương pháp trị liệu an toàn, ít xâm lấn. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả tối ưu trong điều trị rối loạn tiền đình, người bệnh cũng cần chú ý một số điểm quan trọng trong quá trình chăm sóc tại nhà và sau mỗi buổi trị liệu:

Không hoạt động mạnh ngay sau châm cứu

Sau khi châm cứu, khí huyết đang được điều hòa, lưu thông. Người bệnh nên nghỉ ngơi ít nhất 15-30 phút, tránh vận động mạnh, tắm lạnh hoặc làm việc ngay để cơ thể có thời gian hấp thu và thích nghi với tác động của huyệt đạo.

Giữ ấm vùng cổ - gáy - đầu

Rối loạn tiền đình thường đi kèm với tình trạng hàn khí tích tụ hoặc tuần hoàn kém vùng đầu cổ. Vì vậy, cần tránh gió, tránh lạnh, nhất là khi ra ngoài vào sáng sớm hoặc ban đêm. Có thể dùng khăn choàng nhẹ hoặc dầu xoa ấm vùng cổ gáy nếu thấy ê mỏi.

Chế độ ăn uống thanh đạm, tránh tạng phủ quá tải

Tỳ Vị yếu cũng góp phần gây ra triệu chứng hoa mắt, chóng mặt. Do đó, nên ăn uống đúng giờ, tránh thực phẩm chiên rán, nhiều dầu mỡ, đồng thời tăng rau xanh, ngũ cốc, cháo nóng dễ tiêu để tạng phủ nhẹ nhàng, hỗ trợ điều trị hiệu quả hơn.

[Tag] Cần duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, nhiều rau xanh

Ngủ đủ giấc, giảm căng thẳng tinh thần

Mất ngủ và căng thẳng kéo dài sẽ làm Can hỏa vượng, tổn thương âm huyết và khí huyết lên não bị đình trệ. Người bệnh nên duy trì giờ giấc sinh hoạt điều độ, tránh làm việc khuya hoặc suy nghĩ nhiều. Có thể sử dụng trà thảo mộc an thần nhẹ (như tâm sen, táo nhân, hoa cúc…) nếu được thầy thuốc chỉ định.

Kết hợp vận động nhẹ nhàng

Các bài tập dưỡng sinh, hít thở sâu, thiền định hoặc các động tác Pilates cho cổ vai gáy là những phương pháp hỗ trợ rất tốt trong việc làm mềm cơ, thông kinh lạc, cải thiện lưu thông máu lên não.

Việc phối hợp giữa châm cứu định kỳ và chăm sóc đúng cách tại nhà sẽ giúp rút ngắn thời gian điều trị, ổn định lại trạng thái thăng bằng và phục hồi thể trạng một cách tự nhiên, bền vững.

Kết luận

Rối loạn tiền đình tuy không đe dọa tính mạng nhưng lại ảnh hưởng nặng nề đến chất lượng cuộc sống, nhất là với người trung niên và cao tuổi. Châm cứu với cơ chế điều hòa khí huyết, phục hồi chức năng tạng phủ và khai thông kinh lạc, là một phương pháp trị liệu y học cổ truyền an toàn, không dùng thuốc và phù hợp cho người bệnh mong muốn cải thiện sức khỏe một cách tự nhiên.

Kết hợp liệu trình châm cứu chuyên sâu với chăm sóc đúng cách tại nhà sẽ mang lại hiệu quả ổn định, lâu dài cho người bị rối loạn tiền đình.